Phát triển các công nghệ chế biến nhằm nâng cao giá trị gia tăng đang được xem là giải pháp then chốt để phát triển bền vững công nghiệp chế biến thủy sản, tạo ra lợi thế cạnh tranh cho ngành thủy sản. Nhận thức được tầm quan trọng của công nghiệp chế biến thủy sản trong quá trình phát triển kinh tế biển bền vững, ngày 16/8/2021 Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã ký Quyết định số 1408/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển ngành chế biến thủy sản giai đoạn 2021-2030, với mục tiêu phát triển chế biến thủy sản hiện đại, hiệu quả và bền vững, đáp ứng được nhu cầu, quy định của thị trường tiêu thụ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tiếp tục hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Nam Định là một trong 28 tỉnh trên các nước có diện tích giáp biển, là một trong số ít các tỉnh phía Bắc có biển. Việc khai thác tiềm năng, thế mạnh của tỉnh để phát triển kinh tế là một chính sách đúng đắn, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế biển, thống nhất với nguyện vọng của toàn quân và dân trong tỉnh. Tỉnh Nam Định đã đề ra chiến lược phát triển kinh tế ven biển, điều này thể hiện rất rõ trong văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Nam Định là thứ XX. Ngày 18/6/2021 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ra Nghị quyết số 05-NQ/TW về xây dựng, phát triển vùng kinh tế ven biển tỉnh Nam Định giai đoạn 2021 - 2025 và những năm tiếp theo. Để phát triển kinh tế biển bền vững, một trong những giải pháp quan trọng là cần xây dựng công nghiệp chế biến thủy sản.
Trong những năm gần đây, tỉnh Nam Định đã chú trọng đến việc tăng sản lượng chế biến thủy sản để nâng cao giá trị sản phẩm, giúp bảo quản, tránh ùn ứ hải sản khi vào mùa, đồng thời hướng công nghiệp chế biến vào các sản phẩm phù hợp với đặc điểm, thế mạnh về nguyên liệu của tỉnh. Đến nay, công nghiệp chế biến thủy sản của tỉnh có bước phát triển mới với nhiều cơ sở chuyên sơ chế, chế biến thủy sản. Trong đó, nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ sản xuất, chế biến thủy sản hiện đại như: Công ty Thủy sản Lenger Việt Nam, Công ty Thủy sản Hùng Vương, Công ty cổ phần dịch vụ chế biển thủy sản Thịnh Long, Công ty cổ phần chế biến hải sản Nam Định… Việc phát triển công nghiệp chế biến tại tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao giá trị thủy sản, bảo đảm chất lượng sản phẩm với công nghệ bảo quản thực phẩm tốt, đưa thủy sản của tỉnh vươn xa ra các tỉnh, thành trong cả nước và xuất khẩu ra nước ngoài.
Tuy nhiên, tại Nam Định, ngành công nghiệp chế biến có nhiều tiềm năng nhưng vẫn chưa phát triển xứng tầm, việc phát triển công nghiệp chế biến thủy sản của tỉnh vẫn còn không ít khó khăn, thách thức đang đặt ra. Sản lượng thủy sản qua chế biến còn thấp. Ở các cơ sở chế biến hải sản của các hộ dân, sản phẩm chủ yếu là ngao, nước mắm, mắm tôm, tôm, cá khô, sứa mặn, sứa ăn liền chế biến theo phương pháp cổ truyền. Số lượng cơ sở chế biến thủy hải sản tăng nhưng phần lớn còn ở quy mô nhỏ lẻ, manh mún; công nghệ chủ yếu là thủ công và bán tự động. Năng lực chế biến của một số ngành hàng chưa đáp ứng được nhu cầu, nhất là vào cao điểm của mùa vụ; chủng loại sản phẩm chế biến chưa phong phú. Số lượng cơ sở, doanh nghiệp kết nối giữa công nghiệp chế biến với sản xuất nguyên liệu và thị trường tiêu thụ còn ít so với tiềm năng và nhu cầu. Mặt khác, đặc thù đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn lợi nhuận thấp, thị trường sản phẩm không ổn định, có nhiều rủi ro, nên thu hút đầu tư khó chưa đạt kết quả như kỳ vọng; chưa có nhiều các tập đoàn lớn nghiên cứu, đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông sản, đặc biệt là thủy sản tại địa phương… Do đó, trong những năm tới để thúc đẩy kinh tế biển phát triển, cần đẩy mạnh công nghiệp chế biến nông sản, đặc biệt là thủy sản. Cụ thể:
Thứ nhất, cần thu hút các tập đoàn, các công ty chế biến thủy hải sản lớn, có tiềm lực kinh tế và ứng dụng công nghệ hiện đại vào đầu tư tại tỉnh; nâng tầm các công ty chế biến hiện có trên địa bàn tỉnh. Đồng thời cần quy hoạch các khu chế biến ngay tại các khu nguồn nuôi lớn, đảm bảo nguồn nguyên liệu tại chỗ, góp phần gắn kết chuỗi giá trị: nuôi trồng - khai thác - chế biến - tiêu thụ. Xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng kho lạnh, chợ, cảng đồng bộ, hiện đại sẽ giúp vận chuyển, lưu kho các sản phẩm thủy sản (tươi sống, sơ chế và chế biến).
Thứ hai, cần quy hoạch các khu nuôi trồng thủy sản ở quy mô lớn, đảm bảo nguồn cung thủy sản ổn định, đảm bảo chất lượng thủy sản cho công nghiệp chế biến. Trong khai thác thủy sản cần đảm bảo đúng kỹ thuật để giữ được chất lượng thủy sản.
Thứ ba, tập trung chế biến các sản phẩm chủ lực như: ngao, nước mắm, cá, sứa… Giảm chế biến thô và sơ chế, nâng cao tỷ trọng chế biến các mặt hàng giá trị gia tăng cao phục vụ trong nước và hướng tới xuất khẩu nước ngoài, chú trọng nhóm sản phẩm thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ thủy sản nhằm đa dạng hóa chế biến và thị trường tiêu thụ, phù hợp với thị hiếu, văn hóa tiêu dùng của từng thị trường. Đồng thời phát triển các sản phẩm mang tính đặc sản, đặc trưng cho từng vùng, miền (OCOP) nhằm tạo nên thương hiệu riêng của sản phẩm.
Thứ tư, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm thông qua việc tăng cường quảng bá sản phẩm, đẩy mạnh xúc tiến thương mại một cách thường xuyên, liên tục thông qua việc tổ chức hội chợ ngay tại tỉnh hoặc tại các hội chợ ở các tỉnh khác; đầu tư chiến lược kinh doanh một cách bài bản trên các sàn thương mại điện tử.
Tỉnh và các địa phương cần rà soát, lựa chọn, đưa vào vận hành các điểm giới thiệu và bán sản phẩm nông sản nói chung, thủy hải sản nói riêng trên địa bàn tỉnh, thành phố, huyện, các điểm du lịch... Đây sẽ là những điểm bán, giới thiệu sản phẩm đặc trưng của Nam Định cũng như của các tỉnh, thành phố trong cả nước, để lan toả và tạo nên sự liên kết giữa các địa phương, đồng thời thúc đẩy phát triển các sản phẩm.
Thứ năm, sản xuất, chế biến nông sản vốn là những ngành gặp nhiều rủi ro, lợi nhuận thấp nên các doanh nghiệp chế biến nông sản rất cần sự trợ giúp của Nhà nước về khoa học kỹ thuật, tổ chức sản xuất, vốn, đất đai, chính sách thuế… Do đó, tỉnh cần có cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút đầu tư vào công nghiệp sản xuất, chế biến và cần có những hỗ trợ phù hợp, đảm bảo cho doanh nghiệp yên tâm đầu tư tại tỉnh.
Công nghiệp chế biến sẽ ngày càng đóng vị trí quan trọng trong sản xuất lương thực thực phẩm nói chung, sản xuất thủy sản nói riêng. Nó tạo đầu ra cho sản phẩm, thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển. Thông qua khâu chế biến, bảo quản sẽ nâng cao giá trị sản phẩm, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Muốn phát triển kinh tế ven biển, không thể không có công nghiệp chế biến. Do đó, thời gian tới, một trong những giải pháp quan trọng của tỉnh trong phát triển kinh tế biển chính là xây dựng được những khu chế biến thủy sản đủ tầm để mang sản phẩm của tỉnh không những ra các tỉnh lân cận, mà sang các thị trường nước ngoài, góp phần khẳng định tiềm năng và vị thế từ biển của tỉnh./.
|
